Günümüzün en temel ihtiyaçlarından biri olan enerji, belki de hiç olmadığı kadar kritik bir konu haline gelmiştir. Bir yanda özellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin enerjiye olan ihtiyaçları, bir yanda halen yaklaşık dünya nüfusunun yaklaşık % 17’sinin henüz elektriğe dahi erişemiyor olması, diğer yanda da küresel sıcaklık artışını +1,5 °C ile sınırlı tutma hedefleri, “enerji” konusunda ciddi çalışmalar yapılması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Burada önemli olan nokta, artan enerji talepleri karşısında enerji kullanımını sürdürülebilir kılmaktır. Enerjiyi sürdürülebilir kılan aslında gelecek nesillerin ihtiyaçlarını gözardı etmeden bugünün ihtiyacını karşılayabilmesidir. Yani esas olan enerjinin nesiller boyu var olmasıdır.
Enerji verimliliği ise hem enerjinin hem de firmaların sürdürülebilirliği için çok kritik. İstatistikler açık: Doğru yapılandırılmış bir Enerji Yönetim Sistemi, geleneksel yaklaşımlara göre %10 ek tasarruf (3 kata kadar artış) sağlıyor.
Enerji Yönetimine Bütünsel Yaklaşım: ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemleri
Enerji verimliliğinde dikkat edilmesi gereken en önemli konu, bu çalışmaları bireylerin insiyatiflerinden çıkartıp, sistematik bir halde yürütmektir. Bu noktada çözüm olarak “ISO 50001-Enerji Yönetim Sistemleri” devreye girer. ISO 50001, altmıştan fazla ülkeden enerji uzmanlarının biraraya gelerek, uzun yıllar boyunca yapılan tüm enerji verimliliği ve enerji yönetimi çalışmalarını derleyerek oluşturdukları ve en temel düzeyde bir yönetim sisteminin olmazsa olmazlarını içeren ve bunu tüm dünyada eş bir baza oturtmayı amaçlayan bir “Enerji Yönetim Sistemi Standardı”’dır.
Bir Enerji Yönetim Sistemi, ürün temininden tasarımlara ve bakım anlaşmalarına varıncaya kadar her türlü aşamaya “enerji” gözlüğüyle bakmak ve performansta sürekli iyileşme sağlamak demektir. Enerji uzmanından, Finans Müdürü’ne kadar tüm departmanların, tedarikçilerinin ve müteahhitlerinin, kısacası bütün paydaşların bir parçası olmak zorunda olduğu ve firma genelinde yayılması gereken bir kültür değişimidir.
ISO 50001 Uygulama Adımları: Başarının Yol Haritası
ISO 50001 Enerji Yönetim Sisteminin (EnYS) uygulanması aşamasında izlenmesi gereken bazı noktalar vardır. Bu bölümde izlenmesi gereken bu aşamaları inceleyeceğiz.
1.Mevcut Durumu Fotoğraflayın: Yola çıkmadan önce nerede olduğunuzu bilin. İşletmenizin enerji yönetimi konusundaki bilgi seviyesini, enerji tüketiminizi etkileyebilecek iç ve dış faktörleri, paydaşlarınızın beklentilerini tespit edin.
Kritik Soru: “Enerji faturalarımızı kimin, neden ve nasıl arttırdığını gerçekten biliyor muyuz?”
2. Kapsamı Net Belirleyin: Hangi tesisler, hangi enerji türleri (elektrik, doğalgaz, LPG, su, vb.) sisteme dahil? Net sınırlar çizin.
3. Enerji Politikası Oluşturun: Üst yönetimin imzasıyla güçlendirilmiş bir enerji politikası, taahhüdünüzü gösterir:
- Sürekli enerji performansı iyileştirme
- Yasal ve düzenleyici gerekliliklere tam uyum
- Yeterli bilgi ve kaynak sağlama taahhüdü
4. Enerji Takımını Kurun: Ne kadar çeşitli ve geniş bir takım, o kadar başarılı bir sistem. Tek başına bir enerji müdürü yeterli değildir. Minimum olarak şu bölümlerden temsilciler olmalı:
- Üst Yönetim
- Üretim
- Bakım Kalite Yönetim Sistemleri
- İnsan Kaynakları
- Satın Alma
5. Risk ve Fırsatları Haritalayın:
- Enerji tüketiminizi tehdit eden riskler neler? (Enerji fiyat artışları, eski ekipmanlar, verimsiz süreçler…)
- Önünüzde hangi fırsatlar var? (Yeni teknolojiler, teşvikler, verimlilik projeleri…)
Her risk ve fırsat için somut aksiyon planları hazırlayın.
6. Amaç ve Hedefler Belirleyin: 4-5 yıllık bir perspektifle:
- Hangi verimlilik artırıcı projeleri uygulayacaksınız?
- Her projenin fizibilitesi nedir?
- Ölçülebilir hedefleriniz neler?
Örnek: “2025-2029 döneminde üretim süreçlerinde kWh/ton tüketimini %15 azaltmak”
7. Enerji Gözden Geçirme (EGG) Yapı: Bu aşama ISO 50001’in kalbini oluşturur. Tüm enerji tüketimlerinizi ve maliyetlerinizi düzenli analiz edin:
Sankey Diyagramı ile Enerji Akışını Görselleştirin:
- En fazla tüketim yapan bölümler/ekipmanlar/sistemler neler?
- Enerji maliyetleriniz nereye gidiyor?
Örnek Enerji Gözden Geçirme
Örneğin buradaki Sankey diyagramında yer alan işletme için ÖEK’ler;
- Elektrik ÖEK’leri → Soğutma, Aydınlatma, Server ve Havalandırma Sistemleri
- Doğalgaz ÖEK’leri → Isıtma Sistemi
olarak belirlenebilir.
8. Enerji Performans Göstergeleri (EnPG) Tanımlayın: Belirlenen her bir ÖEK için ayrı ayrı Enerji Performans Göstergeleri (EnPG) belirlenmelidir. EnPG; ilgili ÖEK’in artık hangi performans kriteriyle ölçüleceğini göstermektedir. Örneğin, üretim makinelerini bir ÖEK olarak belirlediyseniz, bu ÖEK’in performans göstergesi kWh/ton, kWh/adet vb. gibi parametreler olabilir.
Örnek Enerji Performans Göstergeleri (EnPG)
Bir işletmede belirlenen ÖEK’lere ait EnPG’ler aşağıdaki gibi olabilir.
| Örnek ÖEK | EnPG Alternatifleri |
| Üretim | kWh/ton, kWh/adet, Sm3/kg, lt/m2… |
| Isıtma Sistemi | kWh/üretim miktarı, kWh/HDD… |
| Soğutma Sistemi | kWh/üretim miktarı, kWh/CDD… |
| Basınçlı Hava Sistemi | kWh/üretim miktarı, kWh/m3 hava üretimi… |
9. Enerji Referans Çizgisi (EnRÇ) Oluşturun: Belirlenen her bir ÖEK için belirlenen performans kriteri, yani EnPG için bir referans çizgisi oluşturulmalıdır. Bu referans çizgisi bir baz oluşturacak ve enerji performansımızı artık bu referans çizgisine göre iyileştirmeye çalışacağız.
Örnek Enerji Referans Çizgisi
10. Enerji Veri Toplama Planı Yapın: İşletme enerji analizleri için gerekli verilerin toplanması için mevcut yöntemleri gözden geçirmeli, eksikler varsa bu eksiklerle ilgili nasıl bir yol izleyeceğiniz planlamalıdır. Ayrıca işletmede bulunan mevcut ölçüm cihazlarından alınan verilerin doğruluğundan da emin olunmalıdır. Bu nedenle de mevcut ölçüm cihazlarının kalibrasyon ve doğrulama planı yapılmalıdır.
11. Kaynakları Seferber Edin: İşletme, enerji verimliliği ve yönetimine kaynak ayırdığını göstermelidir. Bu kaynak, parasal kaynak olabileceği gibi insan kaynağı da olabilir veya bir personelin bir eğitime gönderilmesi gibi bir faaliyet de olabilir. Ayrıca işletme, personellerin yetkinliklerini ve farkındalıklarını artırmalıdır. Bunun için de eğitimler, toplantılar, broşür ve afişler bastırma, bilgilendirme postaları gönderme, bilgilendirici videolar izletme, posterler asma veya etkinlik düzenleme gibi faaliyetler düzenlenebilir. Öneri ve ödül sisteminin geliştirilmesi de farkındalığın önemli ölçüde artırmaktadır.
12. İletişim Kanallarını Açın:
- Kimin kiminle nasıl iletişim kuracağı net olsun
- Enerji duyuruları nasıl yapılacak?
- Zorunlu: Öneri sistemi
- Şiddetle tavsiye edilen: Ödül sistemi
13. Her Şeyi Dokümante Edin: EnYS sisteminde yürütülen tüm faaliyetler dokümante edilmeli, kayıt altına alınmalı ve bunlar korunmalıdır. Dokümantasyonla ilgili bir sistem geliştirilmeli ve uygulanmalıdır.
14. Operasyonel Planları Güncelleyin: Artık enerji verimliliği ve yönetimi bakış açısına sahip olduğumuza göre, mevcutta bulunan işletme ve bakım planları gözden geçirilmeli ve enerji verimli işletme ve enerji verimli bakım için iyileştirilebilecek noktalar var ise bu planlar güncellenmelidir.
15. Tasarım ve Satın Almaya Enerji Kriteri Ekleyin: İşletmeler, enerji verimli tasarım ve enerji verimli satın almayı desteklemelidir. Enerji performansı üzerinde önemli etkisi olabilecek yeni veya yenilenecek tesisler, ekipmanlar, sistemler ve enerji kullanan süreçlerin tasarımında ve satın alma süreçlerinde enerji verimliliği kriterleri göz önünde bulundurulmalıdır.
16. Yasal Gereklilikleri Takip Edin: Enerji verimliliği ile ilgili yasal yükümlülüklerinizi kendiniz tespit etmeli ve yerine getirmelisiniz. Kanun koyucular sizi bilgilendirmek zorunda değil.
17. İç Denetimler Yapın: Sisteminizin ISO 50001’e uygunluğunu düzenli olarak denetleyin.
18. Üst Yönetim Gözden Geçirmesi: Üst yönetim, enerji performansını değerlendirmek ve hedeflerin güncellenmesi için gözden geçirme toplantıları yapmalıdır.
ISO 50001 Raporlama: Başarınızı Görünür Kılın
Enerji yönetim sisteminin kurulmasından sonra başarısını ve iyileştirme süreçlerini belgelemek için raporlama süreçleri de önem taşımaktadır. Bu amaçla, aşağıdaki raporlar düzenli olarak oluşturulup sistemin performansı ve başarı kayıt altına alınmalıdır.
- Enerji Performans Raporları
Belirlenen enerji performans göstergelerine göre düzenli raporlar hazırlanmalıdır. Bu raporlar enerji kullanımında sağlanan tasarrufları, enerji verimliliği projelerinin etkisini ve maliyet avantajlarını gösterir.
- Üst Yönetim Raporları
Üst yönetime sunulan raporlar, enerji performansındaki gelişmeleri, alınan aksiyonları ve geleceğe yönelik iyileştirme planlarını içermelidir.
- İzleme ve Analiz Raporları
Enerji tüketim trendleri, anormal tüketimler ve beklenen tasarrufların gerçekleşme oranları bu raporlarla izlenir.
- Dış Raporlama ve Sertifikasyon Raporları
ISO 50001 sertifikalandırma sürecinde dış denetçiler için hazırlanması gereken raporlar oluşturulmalıdır.
Apollo ile ISO 50001 Sürecini Otomatikleştirin
ISO 50001 uygulamasında en zorlu kısımlar:
- Sürekli veri toplama ve analiz
- EnPG ve EnRÇ hesaplamaları
- Düzenli raporlama
- Performans izleme
Apollo OptWise tüm bu süreçleri otomatikleştirir:
- ✅ Otomatik Veri Toplama: Enerji tüketimlerinizi herhangi bir efor harcamadan gerçek zamanlı takip edin
- ✅ Akıllı EnPG ve EnRÇ Hesaplama: ISO 50001’in en karmaşık kısmını Apollo otomatik yapar
- ✅ Otomatik Alarm ve Raporlar: Belirlenen kişilere düzenli olarak rapor ve alarmlar gönderilir
- ✅ Tek Tıkla Performans Analizi: Karmaşık analizleri birkaç tıkla görüntüleyin ve raporlayın
- ✅ Sektör Karşılaştırması: Firmanızın sektördeki yerini görmek için enerji yoğunluğunuzu sektör ortalamasıyla karşılaştırın
- ✅ Uzman Destek: Enerji verimliliği ve yönetimi konusunda uzman ekibimiz yanınızda
ISO50001 ile Enerji Yönetiminde Mükemmellik Webinarımızı İzleyin!
Apollo ile ISO 50001 Sürecini Otomatikleştirin, Akıllı Enerji Yönetimine Geçin
Enerji verimliliğinin ve yönetiminin önemini daha iyi anladığımız bu dönemde ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi kurulumunda ve sonrasında izlenmesi gereken aşamaları özetlemeye çalıştık.
Apollo OptiWise, enerji tüketimlerini herhangi bir efor harcamadan takip edebilmesi, ISO 50001 sürecindeki en zorlu kısım olan Enerji Performans Göstergelerinin (EnPG) belirlenmesini ve Enerji Referans Çizgilerinin (EnRÇ) oluşturulmasını otomatik olarak yapıyor olması, belirlenen alarmları ve raporları belirlenen kişiler için düzenli olarak oluşturması, gerekli performans analizlerini birkaç tıkla gösterebiliyor ve raporlayabiliyor olması gibi özellikleri nedeniyle ve enerji verimliliği ve yönetimi konusundaki uzman ekibiyle Enerji Yönetimi süreçlerinizi son derece pratik hale getiriyor.
Aynı zamanda Apollo, sektörünüzdeki diğer firmaların belirli enerji değişkenlerine göre enerji yoğunluğunu hesaplar ve firmanızın sektördeki yerini görmenizi sağlar.
Endüstriyel süreçleri izlemek, analiz etmek ve optimize etmek için akıllı çözümler sunan Apollo sayesinde, verileri gerçek zamanlı olarak takip edebilir ve işletmenizin performansını artırabilirsiniz. Apollo ile işletmenizi daha verimli hale getirin ve rekabet gücünüzü artırın. Hemen demo talep edin.
